KİTAP DEĞERLENDİRMELERİ / SAPIENS

HAYVANLARDAN TANRILARA SAPIENS

YUVAL NOAH HARARI

Kitabın dış kapağına ve ismine bakınca Arkeoloji bölümünde aldığım Prehistorya dersleri aklıma geldi. Hatırladığım kadarıyla Sapıens’e kadar Homo Habilis, Homo Rudolfensis, Homo Erectus, Homo Ergaster, Homo Antecessor, Homo Heidelbergensis ve Neandertaller diye devam eden bir zincir mevcuttu. İnanın çok zevkli ve bir o kadarda şaşırtıcı bir dönem. İşte Hararı kitabın ilk bölümünde mağaradan çıkan insanlığın yazısız dönemdeki ilk tarihine güzel bir bakış açısı getirmiş. Kitabın çevirisi biraz sıkıntılı olsada akıcı üslubu ile okuyucuyu sıkmıyor. Avcı -Toplayıcılıktan tarıma geçişi ve bu evredeki yaşananları hem sosyolojik hemde psikolojik olarak da incelemiş yazar. Bu bölümde ki Peugeot Efsanesi gibi günümüzden benzetmeler ile okuyucuyu o dönemi daha iyi anlamaya sevk etmiş.

Kitabın Tarım Devrimi bölümünde, insanlık artık yerleşik düzene geçmiş, bitki ve hayvanları evcilleştirilmeye başlamış. Avcı Toplayıcılık hayatı ile karşılaştırmalar yaparak neler kattığını ve neleri geride bıraktığını irdelemiş yazar. Ekonomi, dini yapı ve sosyal sınıfların oluşumu ile düzenin devam ettirilmesi için yapılan eşitlik adı altındaki yasaları içeren konuların değerlendirmesi, Sapıens’in öncülleri arasından sıyrılarak, dünya düzenini kendine göre nasıl uyarladığını gösterir nitelikte. Bir anlamda Sapıens’in zekasına hayran kalmamak mümkün değil. Kadınların bu dönemdeki sınıflandırmada, yine piramidin en altında olduğu görülmekte. 

İnsanoğlunun Birleşmesi ile yaşanan problemlere, Sapıens’in bulduğu çözümlerin günümüze olan etkisini karşılaştırma ve örneklerle açıklanmış. Takas, ticaret, emperyalizm ve paranın ortaya çıkmasının bir zaruret olduğunu anlayan Sapıens, yine her dönem olduğu gibi uzun vadeli çözümler üretebilmiş. Tek Tanrı ve çok tanrılı dinleri toplumsal olarak incelenmiş. Hitler ve Buddha üzerinden verilen örneklerdeki mesajlar ilgi çekici.

Bilimsel Devrim bölümüne Hararı, 70 bin yıl önce gerçekleşen Bilişsel Devrimle başlattığı sürecin günümüzdeki durumuna değinmiş. Bilimsel gelişmeler ve ilerleyen teknolojinin etkilerini aktarırken, geleceğimizi düşünmemiz içinde zorlamış. Sadece dünyayı değil, kendimizi ve diğer canlıları da tasarlama becerisini kazanarak nasıl bir gelecek tasarlamak istediğimizi sorgulatmış.

Sonuç olarak fiziki evrim teorisiyle karşılaşabileceğimi düşünürken, insanlığın evrilmesinin içinde buldum kendimi diyebilirim. Şaşırtıcı tespitler ve örneklerle aslında herkesin bilinçaltında bildiği ama gün yüzüne nadiren çıkardığı bilgilerle dolu. Kitaplığınızda kesinlikle bulunması gereken bu kitap için “İnsanlığın Seyahatnamesi” demek yanlış olmaz.