PANHELLENİZM’İN DOĞUŞU

PANHELLENİZM’İN DOĞUŞU

Philippos ilk önce Epeiros’un önemli bir kısmını almıştı. Kuzey Ege’deki Amphipolis kentini ve yakınlarındaki Pangaion altın madenlerini de ele geçirmiştir (M.Ö 356).Yunanistan’daki karışıklıklardan yararlanarak Abdera, Maroneia ve Methone’yi ele geçirerek,M.Ö 348 de Olynthos’u da alarak tüm Kuzey Yunanistan’ı topraklarına katmıştır. Böylelikle II. Philippos  Thessalia başkanı oldu ve tüm Yunanistan’a müdahale edebildi. Bu büyük ilerleyiş ile Yunanların gözünü korkutmuş ve Atina; tüm Yunan polisleri hatta Perslerden bile yardım istemişti. Bunun üzerine II. Philippos M.Ö 338 Kopais gölü batısındaki Khaironeia  yakınlarında oğlu Aleksandros’unda olduğu savaşta Atina ve Thebai önderliğinde kurulmuş olan Yunan kuvvetlerini yenmiştir.

Panhellen kelime anlamı Grek kolonisinde ki yani (İtalya, Kıta Yunanistan, Batı Anadolu, Karadeniz, Girit, Kıbrıs vb…)alanlarda Grekçe konuşan ve ortak kültüre sahip olan yunanlıları kapsayan bir kavramdır. Her ne kadar Yunanlar arasında savaş eksik olmasa da onlar için en büyük tehlike Persler idi. Her şeyden önce Sparta Atina ile barışmalı ve 5. Yy da olduğu gibi Perslere karşı yapılacak harbin sevk ve idaresini üzerlerine almalıydılar, ancak tam tersi bir durum ortaya çıktı. Sparta Perslerin desteğini de almasıyla Greklerin lideri konumuna geçmiş, fakat onun liderliği Grek dünyasına barış getirmemiştir. Sparta Grek devletlerine saldırmaya devam etmiş, devletlerin iç islerine müdahalelerde bulunarak kanlı olaylara sebep olmuştur. Ayrıca Ege denizi korsanların eline geçmiştir. Yani Grek dünyası sıkıntı içindedir ve bu sıkıntının sona ermesi ortak düşmana karşı koyabilmek ve onu yok edebilmek için yunanların ilk önce kendi aralarında birleşebilmeleri gerekiyordu. Bu uzlaşmanın da bir politikası olmalıydı. Böylece ‘panhellenizm’ yani ‘Yunanların Birliği’ düşüncesi doğdu. Bu, her Yunan’ın sempati ile baktığı, ama söz konusu birliği sağlayacak önderin kim olacağı sorusunu da beraberinde taşıdığı bir düşünce idi. Atinalı hatip Isokrates’in I.Ö. 380 yılındaki Antialkidas barışından 6 yıl sonra PanhgurikoV (Panegyrikos) adlı bildirisini Grek dünyasına Olympia’daki Pan-Hellenik festivaller sırasında duyurmuştur, Panegyrikos’un temel konusu Perslerin Grek dünyası üzerindeki etkenliğine bir karsı çıkış niteliğinde olduğunu görüyoruz. Yunan şehir devletlerini birleşmeye ve Perslere karşı birleşik bir cephe olmaya teşvik etmiştir. Ayrıca Isokrates’in burada sunmuş olduğu Panhellenizm fikri Hellenizmin ilk habercisi olarak değerlendirilir. Atinalı hatip İsokrates, M.Ö 346’da Makedon kralı II. Philippos’a yazdığı açık mektupta, Yunan ulusunun başlıca beş büyük kentinin(Atina, Argos, Sparta, Korinthos, Thebai )güç birliği yaparak, onun komutasında Perslere karşı sefer düzenlemesini istiyordu.

PANHELLENİK OYUN

·                    Her yıl Panhellen oyunları yapılıyordu. Amaç dağınık olan toplumların bir araya gelip kaynaşmasıydı.

·                    Panhellen oyunları denilince sadece Olimpia değil İsthmia ve Nemea da bu yerler arasındadır.

·                    Panhellenik Oyunlar düzenlenen dört ayrı spor şenlikleri için ortak bir terimdir

·                     Antik Yunan'da Dört Oyunlar şunlardır: Olympic Games, Pythian Games, Isthmian Games, Nemean Games

En çok araba yarışları, güreş vb. spor aktiviteleri yapılıyordu. En erken olarak Giritte sarayların fresklerinde tasvir edilmiştir. Bu oyunlara kadınlar katılmıyor erkekler katılıyordu. Oyunların her birinde ana olaylar vardır, araba yarışı, güreş, boks, pankration, stadion ve diğer çeşitli ayak yarışları, Pentatlon (güreş, stadion, oluşan uzun atlama, cirit atma vedisk atışı ) gibi çeşitli yarışmalar vardır. Araba yarışı hariç, tüm oyunlar çıplak yapılır.

PAN HELLEN TAPINAKLARI

·                    Panhellen tapınakları olarak kabul edilen tapınakların amacı dağılmış olan polisleri bir araya getirmektir.

·                    Panhellen tapınakları Kıta Yunanistan’da bulunuyor.

·                    M.Ö.10-11.yy'a kadar bu tapınakların bulunduğu yerler tarihlenebiliyor

·                    8 yy kent ve kültürel etkileşimle tekrar bir diriliş ve ivme kazanıyorlar (karanlık çağların bitimi ile hızlı ve kalıcı bir etki yaratmaya başlıyor )

·                    TAPINAKLAR İSE ŞUNLARDIR;

Olimpia-Zeus Tapınağı

Delphi-Apollon Tapınağı

İsthmia-Poseidon Tapınağı

Nemea -Zeus tapınağı

Dodona

Delos

Klaros

OLİMPİA ZEUS TAPINAĞI ÖZELLİKLERİ

·                    Antik Yunanlı seyyah ve coğrafyacı Pausanias tarafından yapılmış ayrıntılı bir betimlemesine de sahibiz

·                    ETÇ ile birlikte başlayıp Roma sonuna kadar yerleşim devam ediyor.

·                    2 tane nehirle sınırlı verimli bir ova üzerinde konumlanıyor.

·                    Mikenden itibaren bir kült aktivitesi var fakat bunun Zeus olup olmadığı bilinmiyor.

·                    Panhellen aktiviteleri için önemlidir.

·                    Olimpiyatlar 776'da başlayıp M.S. 390'da Teodosus döneminde yasaklanıyor.

·                    2 önemli kült tapınağı vardır. HERAİON VE ZEUS Tapınağı.

·                    Kronos Tepesi, bütün bu kült aktivitelerinin en erken safhalarının uygulandığı yerdir.

·                    İlk yapıldığında tapınak Yunanistan ana karasındakilerin en büyüğüydü. 27,64 x 64,12 metre boyutlarında devasa bir

·                    Dorik sütun yükseliyordu

·                    Üç basamaklı platform üzerinde yükseliyordu.

·                    En erken( M.Ö. 7.yüzyılın 2.yarısı)yapılaşma Zeus Tapınağı ve Heraiondur.

DELPHİ APOLLON TAPINAĞI M.Ö 547

Dor düzeninde yapılmış 6x13 sütunlu dur. 547 ‘de yanıyor. Sonradan yeni mabed yapılıyor. Heredetos525 yılında Atina’dan sürülen Alkmenos ailesinin kutsal alanın inşasını üstleniyor. Kireç taşından yapılacak alınlıklar mermerden yapılıyor.

Doğu Alınlığı: Alınlığın uçlarında aslan ve geyik mücadelesi var. Ortada ki arabada Apollon yer alır. Apollon’nun yanında giysili 3 Kore ve 3 kouros var(khiton ve üstünde hymationu olan koreler) Figürler üç boyutlu olarak tek başına duran heykeller gibi işlenmişlerdir. Buradaki Kore ile Antenör Koresi benzerdir.

Batı Alınlığı: Ortadaki arabada Zeus’un bulunduğu Gigantomakhia savaşı. MÖ 520-510

İSTHMİA-POSEİDON TAPINAĞI

Poseidon orijinal arkaik tapınak olarak MÖ 7. Yüzyılda  Isthmia da  inşa edildi.  Yunanistan'ın büyük Panhellenik mabetlerinden biridir ve (584 M.Ö. yılında) Isthmian Oyunlarına ev sahipliği yapmıştır Isthmia antik deniz tanrısı Poseidon'a adanmış dini kutsal mabettir ve Olympia, Delphi ve Nemea ile birlikte, Isthmia tüm Yunanlılar tarafından saygı gören dört Panhellenik mabetlerden biridir ve büyük İskender, Paul Havari ve Roma İmparatoru Neron dahil olmak üzere birçok ünlü kişi burayı ziyaret etti. Yunanistan da yer olarak kavşak konumunda olduğu için, ordular genellikle Isthmia ve tapınağa saldırıp içinden yürümeye devam ediyorlardı.

NEMEA ZEUS TAPINAĞI

Nemea'daki Zeus tapınağı Nemea oyunlarının geleneksel olarak yapıldığı yerdir, Bir önceki tapınağın kalıntıları üzerine M.Ö.330 Zeus Tapınağı yapılmıştır. Tapınağın yapımı üç Grek mimari forumdadır, Dor, Korint ve İon şeklinde.32 kalker sütun 42 metre boyunda, 13 silindir taşlardan oluşur ve Zeus Tapınağını çevireler. Bu 32 orijinal sütundan, sadece üç sütun bugün ayaktadır. İçinde bir kült heykeli vardır. Tapınakta kullanılan malzeme yerel quaried kireçtaşıdır.

DODONA

 Yunanistan'ın Kuzey Batı'daki Epir bölgesindeki  antik bir kenttir. Tarihçi Heredot’un kayıtlarına göre bilinen en eski kâhini Dione'ya ithaf edilmiş tapınaktır. Aynı tanrıça değişik bölgelerde Ra olarak da bilinir. Yunan Mitolojisi'nde ise Zeus olarak yer almıştır. Panhellen birliği içinde önemli bir yerdir.

DELOS

Efsanelere göre Leto, Artemis ve Apollon'u burada doğurmuştu Apollon mabedi bulunmaktadır. MÖ 7. yüzyılda adaların dini ve siyasi bir idari merkezi (amphictyonie) olmuş ve Pisistrat zamanından itibaren Atina'nın hâkimiyeti altına girmişti. MÖ 454'de Atina buradaki hazineyi zapt etmiş ve mabede el koymuştur. Ancak MÖ 315 yılına doğru Delos bağımsızlığına kavuşmuştur. 

KLAROS

Klaros, Kâhin Tanrı Apollon'un Anadolu'daki 2 önemli kehanet merkezinden birisidir. İzmir, Menderes İlçesi'ndedir, kutsal Alanda ele geçen en eski buluntular Geometrik Döneme kadar gitmektedir. Şu anda alanda Hellenistik Döneme ait Apollon Tapınağı ve Sunağı, Roma Dönemine ait Artemis Tapınağı ve Sunağı bulunmaktadır bu yerleşim de panhellen birliğine dahil olan yerlerden biridir.